‘Artificial intelligence (AI) werkt als een auto met extra opties. Mijn auto heeft camera’s waarmee hij monitort of ik netjes tussen de witte lijnen rij en of ik voldoende afstand houd tot mijn voorganger. Daar hoef ik niks voor te doen. Sterker nog, ik merk niet eens dat mijn auto dit doet; ik hoef er nog geen knopje voor in te drukken. Maar ik kom wel meer uitgerust op mijn bestemming aan dan in een ‘gewone’ auto. Dat is precies wat AI ook in het ziekenhuis doet: mensen ondersteunen in hun taak.’
Als klinisch fysicus en CMIO is Lieke Poot voortdurend op zoek naar technische innovaties die de zorg efficiënter en beter kunnen maken. Kunstmatige intelligentie is anno 2022 niet meer weg te denken uit haar vakgebied. In Isala kan ze haar hart ophalen. Want hoewel AI wereldwijd wordt aangeboden door ontwikkelaars - het systeem dat CT-scans mede beoordeelt heeft Isala bijvoorbeeld ook ingekocht – ontwikkelt Isala ook zelf AI-toepassingen.
Algoritmes die behandelplannen bedenken
‘We werken nu aan een systeem dat behandelplannen voor mensen met huidkanker kan voorstellen. Dit kunnen en mogen we nog niet gebruiken in de praktijk, dus we zetten het nu enkel in voor wetenschappelijk onderzoek. Het doel van deze toepassing is ervoor zorgen dat een patiënt altijd de best mogelijke behandeling krijgt en zelf ook makkelijker kan kiezen wat bij hem of haar past.’
Om toe te lichten hoe het werkt, schetst Lieke Poot de situatie van een patiënt met huidkanker. ‘Er zijn altijd verschillende opties qua behandeling. Verschillende soorten chemotherapie, operatie of bestraling. Ieder mens is anders. Denk aan man of vrouw, genetische kenmerken, eventuele aandoeningen of ziektes et cetera. Uit de literatuur weten artsen welke opties aan kunnen slaan en welke invloed behandelingen hebben op eventuele andere zaken. Chemo kan bijvoorbeeld een negatief effect hebben op de gezondheid van iemand met een spierziekte, terwijl plaatselijke bestraling wel veilig is. Wereldwijd worden voortdurend nieuwe inzichten opgedaan. Voor een dokter betekent dit dat hij of zij continu onderzoeken moet lezen om alle opties paraat te hebben.’
Dát neemt het algoritme dat Isala ontwikkelt straks van de artsen over. ‘We voeden het systeem met alle informatie die we maar hebben en ontwikkelen algoritmes die de unieke gegevens van de patiënt combineren met - bewezen - effectieve behandelplannen. Soms zijn meerdere opties mogelijk. Dan kan de patiënt meekijken wat bij hem of bij haar past.’
Behandeling op bestelling?
Maakt het advies van de arts plaats voor ‘behandeling op bestelling’? ‘Dat niet. Zeker voorlopig nog niet. Veel AI-toepassingen zijn nog niet waterdicht. Daarvan zijn wereldwijd legio voorbeelden. Neem bijvoorbeeld de bekende toepassing gezichtsherkenning. Met behulp van algoritmes kunnen camera’s vertellen of iemand een man of een vrouw is. Dat leek perfect te werken. Totdat er mensen met kleur voor de camera stonden; het systeem ging de mist in. Wat bleek? De ontwikkelaars hadden het algoritme alleen gevoed met kenmerken van blanke gezichten. Dat laat zien dat een systeem heel ‘rijk’ moet worden gemaakt met oneindig veel data en variabelen voordat het alles aankan.’
Alleen alarmbellen als die echt nodig zijn
Het nieuwste project waar Lieke Poot aan werkt, is een samenwerking met Hogeschool Windesheim en HKV. Het bedrijf heeft dankzij jarenlange ervaring in waterbeheer veel kennis van sensoren, data en algoritmes. Windesheim heeft IT-studenten die hun kennis willen inzetten voor maatschappelijke vraagstukken, zoals het toegankelijk houden van de zorg.
‘Samen ontwikkelen we een systeem voor het bewaken van patiënten op de afdeling neonatologie. De pasgeboren baby’s worden daar voortdurend gemonitord. Denk aan de hartslag, bloeddruk, temperatuur enzovoort. Het gaat om tientallen parameters. Zo veel, dat er continu alarmbellen afgaan’, schetst Poot. ‘Verpleegkundigen haasten zich dan naar de patiënt. Vaak is het - gelukkig - loos alarm. Een lichte stijging in temperatuur hoeft bijvoorbeeld niet erg te zijn, zolang het zuurstofgehalte in het bloed en het vochtgehalte in het lichaam op peil zijn’, legt Lieke Poot uit. ‘We ontwikkelen algoritmes die al die factoren combineren, waardoor de alarmbellen pas luiden wanneer er écht een gevaarlijke situatie dreigt te ontstaan.’
Zorg toegankelijk houden
De reacties van artsen op de inzet van AI is wisselend. ‘Sommigen lopen voorop en sommigen hebben nog een beetje weerstand’, zegt Lieke Poot.‘AI maakt hun werk anders en sommige expertise is in de toekomst minder nodig. Ik kan me voorstellen dat artsen zich afvragen, wat betekent dit voor mijn baan? Maar er is en blijft hartstikke veel werk in een ziekenhuis. Zeker met de ontgroening en vergrijzing van onze bevolking; er zijn de komende jaren steeds meer patiënten. Dan kan het handig en prettig zijn als bepaalde routineklussen ‘vanzelf’ gaan, zodat artsen de handen vrij hebben voor het werk dat alleen zijzelf kunnen doen. De ‘samenwerking’ met slimme technologie houdt de zorg betaalbaar en voorkomt lange wachtlijsten.’
Zorgvraag in vroeg stadium signaleren
In het verlengde daarvan pleit Lieke Poot voor een preventiesysteem dat data van alle zorginstanties in een regio combineert. ‘Stel dat je de gegevens van huisartsen, GGD, ziekenhuizen, gemeenten en andere zorgaanbieders in één systeem hebt staan, dan kun je een zorgvraag in een vroeg stadium signaleren. Neem een kwetsbare oudere die bij de spoedeisend hulp van het ziekenhuis komt met een gebroken heup na een val. Die is misschien al vier keer bij huisarts geweest omdat ’ie zijn enkel verstuikt heeft met een ongelukje thuis. Dat zijn tekenen dat hulp nodig is. Signaleren we dit met zijn allen eerder, dan kan erger worden voorkomen.’
